Kraków metropolią na miarę XXI wieku?

Specjaliści zgodnie twierdzą, że stolica Małopolski ma szanse stać się dużą metropolią. Jednak tylko nieprzerwany rozwój daje gwarancję sukcesu.

Z perspektywy historycznej Kraków jest miastem niezwykle cennym, jest jednym z najstarszych i najbardziej urokliwych w całej Europie. Miejscem bogatym historycznie, miejscem dziesiątków zabytków o bezcennej wartości. Jak wynika z relacji żydowskiego kronikarza Ibrahima Ibna Jakuba, już ponad 1000 lat temu ówczesna Cracovia cechowała się metropolitarnym charakterem. Miasto stanowiło drugi, po stołecznej Pradze, ośrodek przemysłowy. Próby utrzymania tendencji wzrostu i rozwoju zaowocowały przeniesieniem stolicy Polski do grodu Kraka.

Stolica Małopolski, jak większość współczesnych miast o charakterze metropolitarnym, chociażby Londyn czy Paryż, niemalże od momentu założenia pretendowała do roli metropolii. Jednak historia zapisała czarne karty w historii miasta, szczególne piętno odcisnęły czasy zaborów i wojen, podczas których miasto straciło prestiż, a jego rozwój został wstrzymany. Wówczas najwięksi konkurenci umocnili się na arenie międzynarodowej. Dziś Kraków walczy o to, aby ugruntować swoją pozycję w Europie i na świecie, chcąc jak najszybciej dołączyć do ścisłej czołówki. Jednak, żeby tak się stało, nie wystarczą uwarunkowania historyczne, miasto musi wykazać się na wielu innych płaszczyznach. Potrzeba stabilizacji finansowej i stabilnej gospodarki. Stolica Małopolski musi utrzymać tendencję do bycia miastem przyjaznym dla inwestycji i inwestorów.

Ludzie – największy potencjał Krakowa

Podstawowym kapitałem są mieszkańcy i nie wolno o nich zapominać. To gwarant dynamicznego rozwoju. Dziś w stolicy Małopolski na 327 km kw. powierzchni mieszka ok. 760 tys. ludzi, z których 21 proc. posiada wyższe wykształcenie. W mieście rezyduje również ok. 200 tys. studentów, a to sprawia, że Kraków jest drugim co do wielkości ośrodkiem akademickim w naszym kraju. Ok. 8 mln osób rocznie korzysta z atrakcyjnej bazy turystycznej, dużą grupę stanowią także pielgrzymi – w ciągu roku przybywa ich tu ok. 2 mln. Port lotniczy Balice w ciągu 12 miesięcy obsługuje 3 mln pasażerów. Warto jeszcze zaznaczyć, że w 2012 r. przyrost zabudowy wyniósł 4,3 proc. Te wszystkie liczby to ogromny potencjał. Trzeba jednak pamiętać, że miasto to nie firma generująca przychody, ale również miejsce, w którym mieszkańcy chcą odnaleźć spokój i swobodę, zarówno dla siebie, jak i swoich bliskich. W planowaniu dalszego rozwoju należy m.in. znaleźć rozwiązania umożliwiające sprawną komunikację, zapewnić odpowiednią ilość terenów zielonych oddzielających chodniki od jezdni, wygospodarować miejsca pod nowe ścieżki rowerowe i zapewnić ich ciągłość czy spróbować zredukować zastraszającą liczbę samochodów (650 aut/1000 mieszkańców) korkujących miasto mimo dobrych rozwiązań logistycznych dotyczących dróg, wiaduktów, mostów i rond.

Rozwój terenów poprzemysłowych

Kolejnym istotnym elementem jest potrzeba rozgraniczenia dwóch pojęć: rozwoju i rozbudowy. Rozwiązaniem wydaje się nie powiększanie Krakowa o kolejne tereny, a rozwój istniejących, które pozostają zaniedbane. W mieście istnieją duże rezerwy terenowe i to właśnie je należy mądrze wykorzystać. Są to przykładowo obszary należące do PKP i Wojska Polskiego, które potrzebują ponownego zagospodarowania. Konieczny jest rozwój rejonów aktywizacji mieszczących się w „projektach dla Krakowa”, zarysowanych przez miasto i architektów miejskich. Mowa tu chociażby o terenach Nowej Huty, Płaszowa/Rybitw czy innych zdegradowanych pozostałościach poprzemysłowych. Istotnymi są również tereny leżące przy rzece Wiśle, lotnisku Balice i lotnisku Pobiednik. ONZ w swoim raporcie „World Investment Raport 2011” wskazuje Kraków jako najlepsze miejsce do lokowania nowoczesnych centrów usług biznesowych na świecie.

Życie kulturalne

Nie wolno bagatelizować potęgi Krakowa jako miejsca niezwykle bogatego kulturalno-artystycznie. Podstawą jest przyciąganie kreatywnego kapitału, a także różnorodność kulturalno-rozrywkowa, działanie zgodne z teorią R. Floridy: „3T – Technologia, Talent, Tolerancja”. Należy nadrobić zaległości ponad 40-letniego braku inwestycji w kulturę i w tym upatrywać szansę głębokiego rozwoju.

Niezwykle ważnym w procesie rozwoju technologiczno-przemysłowego jest utrzymanie ciągłości kulturowej. Inwestycje przeprowadzane nie mogą szpecić miasta tak cennego architektonicznie, muszą wkomponowywać się w krajobraz historyczny. Istnieje bowiem możliwość konfliktu na linii stare-nowe, który w konsekwencji może stać się poważnym zagrożeniem dla dziedzictwa kulturowego.

Marzeniem urzędników i planistów krakowskich jest stworzenie pierwszej w Polsce dzielnicy biznesowej na kształt takich poprzedniczek jak La Defense w Paryżu, Canary Wharf w Londynie czy Yongsan w Seulu. Jedną z prób zaszczepienia idei utworzenia takiej dzielnicy przedstawił Arkadiusz Nagięć, prezes firmy Capital High podczas konferencji „Metropolie XXI wieku. Rozwój przestrzenny Miast: Paryż – Kraków”. Zaprezentował zarys dzielnicy, której nowoczesność bezkolizyjnie wtopiłaby się w historyczną strukturę miasta mimo realizacji budów wysokościowych. Podkreślił także potencjał inwestycyjny terenów przy ul. Skotnickiej – obszarze niewymagającym przekształceń oraz umiejscowionym w bliskości terenów rekreacyjnych i zielonych. Ciekawą koncepcję nowoczesnej dzielnicy biznesowej w Krakowie stworzyli również zwycięzcy widowiska rozstrzygniętego konkursu „Nowa Huta Przyszłości”.

Bez wątpienia współczesny Kraków aspiruje do miana metropolii, czy kiedykolwiek mu się to uda? Specjaliści są zgodni: jest na świetnej drodze, aby tego dokonać.