Hipermarketowe nowości

Ustawa o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych zmierza do ochrony interesu publicznego oraz realizacji zasady zrównoważonego rozwoju. Jednocześnie określa ona zasady i tryb wydawania zezwoleń na tworzenie i działanie hipermarketów.

W celu specjalnego uregulowania możliwości budowy lub rozbudowy istniejącego obiektu, a także adaptacji lub łączenia istniejących obiektów dla późniejszego wykorzystywania ich do działalności handlowej w ramach sklepu wielkopowierzchniowego, tzw. hipermarketu, została uchwalona, 11 maja 2007 r., ustawa o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych (dz. U. z 2007 r., nr 127, poz. 880). Jak wskazano, ustawa ta zmierza do ochrony interesu publicznego oraz realizacji zasady zrównoważonego rozwoju, jednocześnie określając zasady i tryb wydawania zezwoleń na tworzenie i działanie hipermarketów.

Zgodnie z uzasadnieniem poselskiego projektu ustawy o wielkopowierzchniowych obiektach handlowych (druk sejmowy nr 200), utworzenie takiego sklepu „powoduje potencjalne zagrożenie dla okolicznych małych i średnich sklepów w postaci spadku obrotów, mogących w efekcie doprowadzić do bankructwa. Tworzenie sklepów wielkopowierzchniowych, zwłaszcza zagranicznych, powoduje niezadowolenie nie tylko handlowców, lecz i lokalnych producentów. Jest to szczególny problem społeczny, zważywszy, iż większość małych lokalnych firm pracuje w swoich przedsiębiorstwach na zasadzie zatrudnienia socjalnego, bowiem z braku alternatywnej pracy, tkwią w handlu. Koncepcja regulacji zawartych w projekcie ustawy została przygotowana w oparciu o analizę rozwiązań stosowanych w UE przy tworzeniu sklepów wielkopowierzchniowych, a także ustawodawstwa polskiego wiążącego się z tymi zagadnieniami oraz konsultacją ze środowiskiem przedsiębiorców handlowych i przetwórstwa rolno-spożywczego.” Już z samej treści uzasadnienia widać, iż ustawa ta wprowadza szczególne obostrzenia procesu uzyskiwania zezwolenia na utworzenie hipermarketu.

Według art. 3-6 wyżej cytowanej ustawy, utworzenie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego wymaga uzyskania zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na lokalizację hipermarketu (uzyskania zezwolenia nie wymaga jedynie utworzenie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego na terenie innego hipermarketu, na którego utworzenie uzyskano wcześniej zezwolenie na podstawie przepisów niniejszej ustawy; wówczas istnieje możliwość „przejęcia cudzej inwestycji”). Zezwolenie wydaje się na pisemny wniosek przedsiębiorcy w razie zgodności lokalizacji wielkopowierzchniowego obiektu handlowego z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego albo decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz po uzyskaniu pozytywnej opinii wyrażonej przez właściwą radę gminy. Przy czym w wypadku obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m kw., dla wydania zezwolenia konieczna jest niesprzeczność lokalizacji wielkopowierzchniowego obiektu handlowego z planem zagospodarowania przestrzennego województwa, a także uzyskanie pozytywnej opinii właściwego sejmiku województwa. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu, jest to spowodowane tym, że tylko z punktu widzenia województwa, można ocenić potrzebę takiej inwestycji oraz skutki jej oddziaływania na obszar ponad-gminny, realizując jednocześnie politykę zrównoważonego rozwoju.

Wniosek o wydanie zezwolenia powinien zawierać: nazwę przedsiębiorcy, jego siedzibę lub adres zamieszkania oraz adres wykonywania działalności (w wypadku ustanowienia pełnomocnika – jego imię, nazwisko i adres zamieszkania), numer w rejestrze przedsiębiorców lub Ewidencji Działalności Gospodarczej, numer identyfikacji podatkowej, wskazanie przedmiotu działalności gospodarczej, wskazanie nieruchomości, na której planowane jest utworzenie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego, z oznaczeniem księgi wieczystej oraz danych z ewidencji gruntów i budynków, adres obiektu handlowego lub dokładny opis jego lokalizacji, a także informacje o maksymalnej powierzchni sprzedaży oraz o maksymalnej całkowitej powierzchni, jaką będzie zajmował hipermarket wraz z infrastrukturą towarzyszącą, w szczególności magazynami i parkingami, jak również informacje o branży sprzedaży oraz rodzaju usług, które będą świadczone w ramach działalności hipermarketu, a także dane o deklarowanej wartości inwestycji związanej z utworzeniem wielkopowierzchniowego obiektu handlowego. Przed wydaniem decyzji wójt (burmistrz, prezydent miasta) wykonuje lub zleca wykonanie analiz i opinii, zaś po ich uzyskaniu przedstawia wniosek do zaopiniowania radzie gminy. Rada gminy uchwala opinię wraz z uzasadnieniem w terminie 40 dni od dnia przekazania wniosku połączonego ze wstępnymi opiniami i analizami.

Opinia rady gminy winna uwzględniać przesłanki: kształtowania korzystnych warunków nabywania towarów i usług, poprawy jakości obsługi konsumentów oraz poszerzenia oferty handlowej i usługowej, rozwoju sieci handlowej i zachowania równowagi pomiędzy różnymi formami handlu (ta przesłanka ma niewątpliwie wpływać na ochronę „małopowierzchniowych sklepów”), rozwoju rynku pracy, rozwoju infrastruktury, ochrony środowiska. Przy tym opinia rady gminy nie może naruszać zasad uczciwej konkurencji w zakresie prowadzenia działalności handlowej na terenie gminy (miasta). Ponadto powinna ona uwzględniać, w miarę możliwości, stanowiska izb gospodarczych oraz lokalnych organizacji konsumenckich i organizacji samorządu gospodarczego. Należy jednak zaznaczyć, że zdanie wyżej wymienionych podmiotów nie jest dla rady gminy wiążące. W wypadku obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m kw. analogiczną procedurę przewiduje się dla opinii właściwego sejmiku województwa. Zaś samo zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 cytowanej ustawy uzyskanie wyżej wymienionego zezwolenia jest warunkiem sine qua non prowadzenia działalności gospodarczej w formie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego, a ponadto posiadanie tytułu prawnego do nieruchomości, na której znajduje się dany hipermarket, wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie warunków objętych zezwoleniem przez przedsiębiorcę oznaczonego w zezwoleniu. Kontroli przestrzegania warunków określonych w zezwoleniu dokonuje organ, który wydał zezwolenie lub straż gminna (na podstawie upoważnienia organu zezwalającego).

Jednocześnie organ zezwalający jest zobowiązany, za zgodą przedsiębiorcy, który uzyskał zezwolenie, do przeniesienia decyzji na rzecz innego podmiotu, jeżeli przyjmie on wszystkie warunki zawarte w zezwoleniu oraz złoży oświadczenie o posiadaniu tytułu prawnego do nieruchomości, na której znajduje się dany hipermarket. Przy czym stronami w postępowaniu o przeniesienie zezwolenia są jedynie podmioty, między którymi ma być dokonane przeniesienie decyzji.

Ustawodawca zadecydował także o sankcjonowaniu tworzenia lub prowadzenia działalności handlowej w formie wielkopowierzchniowego obiektu handlowego bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom. Takie postępowanie podlega karze grzywny od 10 000 do 1 000 000 zł.

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem, z 8 lipca 2008 r., sygn. akt K 46/07, uznał, że ustawa z 11 maja 2007 r. o tworzeniu i działaniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych jest niezgodna z art. 2, art. 20 i art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.