Uniwersalny system kominowy

Na rynku materiałów budowlanych pojawiają się coraz lepsze, mniej zawodne, tańsze i ekologiczne urządzenia grzewcze wykorzystujące różnego rodzaju paliwa. Każde z nich, w zależności od stosowanego materiału opałowego, ma inną specyfikę procesu spalania. To właśnie produkty spalania oraz temperatura spalin determinują wybór odpowiedniego systemu kominowego. Decyzja o jego doborze może przysporzyć potencjalnym inwestorom wielu problemów. Producenci systemów kominowych, wychodząc naprzeciw użytkownikom, stworzyli systemy uniwersalne, które można stosować do każdego rodzaju źródeł ciepła.

Podstawowymi czynnikami determinującymi właściwy wybór systemu kominowego są parametry pracy kotła. Najmniej wymagające są urządzenia grzewcze, w których mamy do czynienia z wysoką temperaturą spalin pozytywnie wpływającą na moc ciągu, co z kolei sprawia, że spaliny są szybko usuwane na zewnątrz. Sytuacja jest bardziej skomplikowana w przypadku zastosowania kotłów niskotemperaturowych. W takich urządzeniach zachodzi mokry tryb pracy — skraplana jest agresywna chemicznie woda ze spalin, która osadza się i może powodować korozję ścianek kanału kominowego. Jednocześnie przy wyższej temperaturze może dojść do zapalenia się zgromadzonej w kominie sadzy. W związku z tym, materiał, z którego wykonany jest komin, musi odznaczać się wysoką odpornością mechaniczną (na działanie drastycznych zmian temperatury) oraz odpornością chemiczną.

Te istotne różnice w parametrach pracy kotła oraz produktach spalania różnego rodzaju paliw były czynnikiem determinującym stworzenie uniwersalnych systemów kominowych, które mogą być stosowane do każdego rodzaju paliw: stałych, ciekłych, gazowych w zarówno niskich, jak i wysokich temperaturach gazów wylotowych.

Właściwości dobrego i uniwersalnego systemu kominowego

Gotowe systemy kominowe składają się z kilku elementów. Wśród nich możemy wyróżnić obudowę (będącą częścią konstrukcji budynku) oraz wewnętrzny kanał spalinowy, który w systemach gotowych, stanowi odrębną część umieszczoną wewnątrz. To właśnie wewnętrzny kanał spalinowy musi charakteryzować się odpowiednimi właściwościami chemicznymi i mechanicznymi — powinien być odporny na wysoką temperaturę i jej zmiany oraz na agresywny skład chemiczny spalin.

Kocioł z dozownikiem ©GALMET

Odporność termiczna ma szczególne znaczenie na rodzimym rynku, ponieważ większość domów jednorodzinnych w Polsce ogrzewana jest kotłami na paliwa stałe. W tego typu urządzeniach niespalone części szczególnie lubią się osadzać w postaci płatkowej, pylistej, smolistej czy — w najgorszej dla kanału spalinowego — sadzy szklistej. Podczas pożaru sadzy, temperatura w ekstremalnych przypadkach może przekroczyć nawet 1000°C. Trudna do usunięcia sadza szklista powstaje w wyniku utwardzania się (na skutek spiekania w wysokiej temperaturze) sadzy smolistej, która powstaje ze spalania np. zbyt mokrego drewna. Dalsze odkładanie się i utwardzanie warstw sadzy na ściankach kanału będzie powodować zmniejszenie przekroju komina, spadek ciągu i intensyfikację procesu odkładania się kolejnych warstw. Wtedy konieczne może być odkuwanie warstw zeszklonej sadzy, bo samo czyszczenie szczotkami kominiarskimi może okazać się tu niewystarczające. Zagrożenie to dotyczy wszystkich kominów, jednak gotowe systemy kominowe mają jedną, niekwestionowaną przewagę. Ich kanały bowiem zazwyczaj wykonane są z materiałów ceramicznych lub stalowych o gładkich ściankach, które minimalizują proces odkładania się na nich sadzy. Właściwość tę posiadają systemy uniwersalne, których sercem jest kanał wykonany najczęściej z ceramiki o wysokiej odporności termicznej.

Większość oferowanych na rynku systemów z tej grupy odznacza się odpornością na temperaturę spalin aż do 600°C. Podczas wyboru gotowego, uniwersalnego systemu kominowego jest to pierwsza rzecz, na którą powinniśmy zwrócić uwagę. Duży zakres temperatur (wytrzymałość nawet do 600°C) podany przez producenta oznacza jego przydatność do wszystkich rodzajów paliw i kotłów. Trzeba jednak podkreślić, że wszystkie dopuszczone do powszechnego obrotu systemy kominowe muszą przejść szereg badań normowych, m.in. pod kątem bezpieczeństwa dla konstrukcji budynku podczas pożaru. Sprawdza się także w jakim stopniu nagrzewają się materiały, z których zbudowany jest system kominowy — jeżeli temperatura powierzchni zewnętrznej nie przekracza 100°C, mogą być dopuszczone do powszechnego obrotu.

Ważną cechą charakteryzującą dobry, uniwersalny system kominowy jest duża odporność chemiczna. Systemy te mają być przystosowane do każdego rodzaju kotłów, również tych o niskiej temperaturze spalania (np. kotłów kondensacyjnych). Przy niskich temperaturach następuje skraplanie się na ściankach komina wody z agresywnymi chemicznie składnikami mogącymi powodować niszczenie i korozję materiału, z którego zbudowany jest komin. Dlatego warto zwrócić uwagę na to z czego zrobione jest wnętrze konkretnego gotowego systemu kominowego. Kanał spalinowy powinien być wykonany z materiału odpornego na działanie agresywnych substancji chemicznych — najczęściej stosuje się do ich budowy tworzywa ceramiczne lub stal kwasoodporną.

Kolejną istotną dla systemu kominowego cechą decydującą o jego użyteczności jest wyposażenie go w elementy, które łatwo pozwolą nam wyczyścić komin, przeprowadzić jego kontrolę oraz usunąć potencjalne źródła pożaru. Są to wyczystki oraz różnego rodzaju otwory rewizyjne, które według przepisów powinny być zamykane szczelnymi drzwiczkami. W przypadku systemów uniwersalnych konieczne są również układy odprowadzenia skroplin, które determinują ich przydatność dla kotłów niskotemperaturowych. Innowacją konstrukcji są również zastosowane w kominach systemy przewietrzania pełniące niejako funkcję izolacyjną: chłodzą wewnętrzny kanał spalinowy i chronią przed bezpośrednim kontaktem z niskimi temperaturami mogącymi występować na zewnątrz.

Materiały uniwersalnych systemów kominowych

Większość systemów uniwersalnych posiada wewnętrzny kanał spalinowy wykonany z ogniotrwałych i kwasoodpornych tworzyw ceramicznych. Materiał ten odznacza się wysoką odpornością termiczną i bardzo dobrymi właściwościami akumulacyjnymi, jednocześnie powoli się nagrzewa i pomału oddaje ciepło. Nie zostaje więc zaburzony ciąg kominowy, na który gwałtowne zmiany temperatury mogłyby wpłynąć niekorzystnie. Ponadto, tworzywo ceramiczne jest odporne na działanie agresywnych składników chemicznych i nie poddaje się korozji. Dzięki technologiom ceramicznym można uzyskać gładkie powierzchnie, a przez to proces odkładania się sadzy w ogóle nie będzie zachodził lub będzie następował wolno i w niewielkim stopniu. Ponadto gładkie powierzchnie ułatwiają czyszczenie kanału. Trzeba również dodać, że komin zbudowany z kształtek ceramicznych jest konstrukcją bardziej masywną i stabilną niż przewody stalowe.

Kocioł z dozownikiem ©GALMET

Wkład stalowy komina może pełnić te same funkcje co wkład ceramiczny. Do systemów uniwersalnych, niezależnie od rodzaju paliwa, należy jednak wybierać elementy grubsze, zrobione ze stali kwasoodpornej, które odznaczają się bardzo wysoką wytrzymałością termiczną (nawet do 1000°C). Stal nagrzewa się szybko, a pod wpływem wysokiej temperatury ma tendencję do odkształcania się. Systemy stalowe lepiej sprawdzą się przy skomplikowanych konstrukcjach i kształtach komina. Na rynku dostępny jest bowiem o wiele szerszy ich asortyment w porównaniu z elementami ceramicznymi. Szeroka gama kształtów, łączników i elementów elastycznych pozwala dostosować kanał spalinowy do każdego rodzaju konstrukcji. W ofercie producentów pojawiają się również uniwersalne systemy łączące zalety tych dwóch materiałów, dzięki czemu komin staje się uniwersalny i niezawodny w użytkowaniu.

W systemach kominowych często spotyka się dodatkowo zainstalowane maty izolacji cieplnej. Podobnie jak system przewietrzania, ten materiał izolacyjny ma za zadanie zmniejszenie różnicy temperatur między wewnętrznym kanałem spalinowym a zewnętrznymi elementami komina, które zazwyczaj mają o wiele niższą temperaturę przejmowaną ze stykającej się z nimi konstrukcji budynku. Dzięki takim materiałom izolacyjnym możliwe jest usytuowanie pionu kominowego w ścianie zewnętrznej budynku lub nawet całkiem na zewnątrz. Rozwiązania z wewnętrznym materiałem izolacyjnym powinniśmy wybierać również w przypadku kiedy pion kominowy będzie przechodził przez pomieszczenia nieogrzewane. Dodatkowy materiał izolacyjny zabezpiecza przed obniżaniem temperatury spalin, co zapewni zachowanie mocnego ciągu kominowego.

Skrojone na wymiar

Największą zaletą gotowych, uniwersalnych systemów kominowych — zwłaszcza w budownictwie jednorodzinnym — jest duża dostępność ewentualnego serwisu oraz łatwość montażu. Ma to znaczenie dla inwestorów szczególnie w przypadku budowy tzw. systemem gospodarczym.

Całość systemu składa się z zestawu rur i kształtek ceramicznych lub stalowych, materiału izolacyjnego, szeregu akcesoriów (drzwiczek, wyczystek, kratek wentylacyjnych itp.) oraz elementów zewnętrznej obudowy, które stanowią najczęściej pustaki keramzytobetonowe łączone, podobnie jak inne elementy konstrukcyjne, na zaprawie klejowej. Pustaki te mogą być jednolub dwukanałowe. Wewnątrz nich umieszcza się właściwy kanał spalinowy. Często zdarza się, że jeden lub kilka kanałów może być także przeznaczony na pion wentylacji grawitacyjnej. Obudowa stanowi ważny element całego systemu. Jest bowiem podstawą stabilności konstrukcji komina, niezależnie od tego jak wysoki tworzymy pion kominowy. Sam wewnętrzny kanał spalinowy czy to ceramiczny, czy stalowy nie jest konstrukcją samonośną. Montaż gotowego systemu złożonego z dopasowanych do siebie elementów jest o wiele prostszy niż realizacja komina murowanego z cegieł, jak to się robiło w dawnych czasach.

Decydując się na zakup kompletnego, gotowego systemu kominowego, zwłaszcza tego o uniwersalnym przeznaczeniu do każdego rodzaju kotła i paliw, będziemy mieli pewność prawidłowej realizacji, ponieważ wszystkie jego elementy łączy się prosto, według dokładnej instrukcji producenta. Możliwość złego doboru komina do konkretnego kotła lub złego wykonawstwa jest tu mało prawdopodobna. Ponadto wszystkie elementy są przebadane według norm i certyfikowane. Jest tak dlatego, że aby zostały dopuszczone do powszechnego obrotu, produkty te muszą być wykonane zgodnie z wysokimi standardami jakościowymi, określonymi w odpowiednich normach lub aprobatach technicznych. Dotyczy to również właściwości samych materiałów, z których zrobione są elementy składowe.

Kocioł z dozownikiem ©GALMET

Argumentem przemawiającym na korzyść uniwersalnych systemów kominowych jest fakt, że część producentów oferuje wraz z zakupem systemu dostępny w każdym regionie kraju serwis. Dlatego nie powinniśmy szukać rozwiązań, które tylko na pozór wydają się tańsze. Ich realizacja może bowiem przysporzyć wielu dodatkowych kłopotów. Lepiej wybrać systemy sprawdzone, certyfikowane i, co najważniejsze, objęte gwarancją, której z pewnością nie otrzymamy w przypadku samodzielnego murowania komina.

Dawid Tamás

Eksperci o systemach kominowych

Adaptacja systemu kominowego

W przypadku urządzeń grzewczych wykorzystujących do spalania powietrze pobierane z kotłowni nie ma ograniczeń w zastosowaniu kominów uniwersalnych. Jeśli jednak do ogrzewania służą kotły gazowe z zamkniętą komorą spalania lub kondensacyjne, najlepiej zastosować komin przeznaczony do pracy w systemie powietrzno-spalinowym. Uniwersalny system kominowy będzie doskonałym rozwiązaniem dla wszystkich paliw i kotłów. Wyjątek stanowi tu technika kondensacyjna, ale również w tym przypadku można odprowadzać spaliny, należy jedynie odpowiednio rozwiązać sposób doprowadzenia powietrza. Natomiast jeżeli chodzi o przekroje kominów, to w domu jednorodzinnym najpopularniejszą średnicą jest Ø 200, ale na rynku dostępne są przekroje o średnicach od Ø 120 do Ø 250.

Adaptacja systemu polega na rozfryzowaniu komina z cegły i zamontowaniu rur ceramicznych. Taką operację powinna przeprowadzać specjalistyczna firma wykonawcza. Nie jest możliwe podanie procentowej różnicy kosztów zakupu uniwersalnego systemu kominowego i systemu dedykowanego. Takie porównanie należałoby przeprowadzić na konkretnym przykładzie. Ceny kominów dedykowanych np. w technice kondensacyjnej (komin ceramiczny) i kominów uniwersalnych o są porównywalne — u niektórych producentów komin specjalistyczny może być droższy 5–20 proc. od komina uniwersalnego.

Dariusz Pilitowski
dyrektor handlowy Jawar sp. z o.o

„Uniwersalny” system kominowy

W Polsce każdy system kominowy musi być wprowadzony do obrotu na podstawie przepisów ustawy o wyrobach budowlanych z dnia 16 kwietnia 2004 r. Producent jest zobowiązany do wykazania zgodności produktu z właściwą normą zharmonizowaną. Zgodnie z nią przeprowadzane są badania, a w efekcie nadawana jest klasyfikacja komina i wystawiana przez producenta deklaracja zgodności. Klasyfikacja wskazuje najważniejsze parametry użytkowe systemu kominowego wraz z ich wartościami granicznymi, które determinują stopień uniwersalności komina. Na podstawie informacji zawartych w klasyfikacji możemy mówić jedynie o możliwości zastosowania szerokiego spektrum urządzeń grzewczych komina, nigdy o jego pełnej uniwersalności.

Kominem, który można uznać — ze względu na różnorodność paliw — za rozwiązanie uniwersalne, jest wielowarstwowy, ceramiczny system kominowy Schiedel Rondo Plus. Jest on przeznaczony do urządzeń grzewczych na paliwa stałe, płynne i gazowe. Charakteryzuje się odpornością na pożar sadzy, może być ponadto eksploatowany w mokrym trybie. Przy zastosowaniu odpowiedniej średnicy, może służyć dla kotła na paliwo stałe, natomiast w przyszłości bez żadnych modernizacji (pod warunkiem potwierdzenia prawidłowości działania z nowym urządzeniem grzewczym) współpracować z kotłami na paliwa ekologiczne m.in. gaz, olej, granulat drzewny lub węglowy — pellety. Jeżeli chodzi o tryb pracy, to jego uniwersalność jest ograniczona — może być stosowany wyłącznie w przypadku współpracy z urządzeniami grzewczymi z otwartą komorą spalania.

Najnowszym osiągnięciem w technice kominowej spełniającej wymagania wszystkich kotłów niskotemperaturowych, a w szczególności kotłów kondensacyjnych, jest komin Schiedel Avant. Zastosowana w nim cienkościenna profilowana rura ceramiczna pozwala na spełnienie najwyższych wymagań stawianych przez gazowe i olejowe kotły grzewcze. Może być eksploatowany w trybie nadciśnienia lub podciśnienia oraz współpracować z kotłami z otwartą i zamkniętą komorą spalania. Jednak maksymalna temperatura spalin wynikająca z klasyfikacji komina Schiedel Avant to 200°C, co wyklucza możliwość zastosowania go dla urządzeń grzewczych na paliwa stałe.

Należy podkreślić, że kominy uniwersalne nie istnieją. Można jednak, uwzględniając wymagania indywidualne dla konkretnego projektu, znaleźć komin uniwersalny z punktu widzenia paliwa (stałe, gazowe lub olejowe) lub trybu pracy (otwarta lub zamknięta komora spalania).

Mariusz Kiedos, Łukasz Chęciński
Schiedel sp. z o.o.

artykuł pochodzi z kwartalnika
Kreator Projekty wydanie 04/2012
więcej o kwartalniku czytaj na
Kreator Projekty.pl