Zwrot nieruchomości od Skarbu Państwa

Trybunał Konstytucyjny orzeknie o wywłaszczeniu nieruchomości zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie II wojny światowej.

Trybunał Konstytucyjny orzeknie 1 września 2008 r. w sprawie zgodności art. 216 ustawy, z 21 sierpnia 1997 r., o gospodarce nieruchomościami (DzU z 2004 r., nr 261 poz. 2603 ze zm.) z art. 32 i art. 64 ust. 2 Konstytucji w zakresie, w jakim wyklucza on odpowiednie stosowanie przepisów rozdziału 6 działu III tejże ustawy do nieruchomości przejętych lub nabytych na rzecz Skarbu Państwa na podstawie dekretu z 7 kwietnia 1948 r o wywłaszczeniu nieruchomości zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939-1945.

Przypomnijmy, że zgodnie z tymże artykułem przepisy rozdziału 6 działu III ustawy o gospodarce nieruchomościami, dotyczące zwrotu nieruchomości, stosuje się odpowiednio do nieruchomości przejętych lub nabytych na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 6 ustawy, z 12 marca 1958 r., o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, ustawy, z 22 maja 1958 r., o terenach dla budownictwa domów jednorodzinnych w miastach i osiedlach, ustawy, z 31 stycznia 1961 r., o terenach budowlanych na obszarach wsi, art. 22 ustawy, z 14 lipca 1961 r., o gospodarce terenami w miastach i osiedlach, ustawy, z 6 lipca 1972 r., o terenach budownictwa jednorodzinnego i zagrodowego oraz o podziale nieruchomości w miastach i osiedlach oraz do nieruchomości wywłaszczonych na rzecz państwowych i spółdzielczych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, jak również do gruntów wywłaszczonych na podstawie odrębnych przepisów w związku z potrzebami Tatrzańskiego Parku Narodowego, a także do nieruchomości nabytych na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 5 i art. 13 ustawy, z 25 czerwca 1948 r., o podziale nieruchomości na obszarach miast i niektórych osiedli, art. 9 dekretu, z 26 kwietnia 1949 r., o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych oraz ustawy, z 29 kwietnia 1985 r., o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.

Trzeba podkreślić, że artykuł ten był już wcześniej przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego. Stwierdził on wtedy w wyroku, z 24 października 2001 r., o sygn. akt sygn. akt SK. 22/2001, publikowanym w OTK ZU 2001/7 poz. 216, że w zakresie, w jakim artykuł ten wykluczał odpowiednie stosowanie przepisów rozdziału 6 działu III tejże ustawy do nieruchomości przejętych lub nabytych na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 5 i art. 13 ustawy, z 25 czerwca 1948 r., o podziale nieruchomości na obszarach miast i niektórych osiedli, był niezgodny z art. 32 i art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarga obecnie skierowana do Trybunału Konstytucyjnego wiąże się z wnioskiem o zwrot jednej trzeciej nieruchomości zajętej na podstawie dekretu z 7 kwietnia 1948 r. o wywłaszczeniu nieruchomości zajętych na cele użyteczności publicznej przez orzeczenie Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej zapadłe w 1951 r. Obecnie nieruchomość stanowi własność gminy i nie jest wykorzystywana na cele przewidziane w dekrecie.

Organ pierwszej instancji – starosta, odmówił dokonania zwrotu nieruchomości. Decyzję tę uchylił organ odwoławczy, ale decyzją wojewody jednocześnie umorzył postępowanie z uwagi na fakt, że nieruchomość nie została przejęta w trybie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami. Organ argumentował, iż zawarte w art. 216 cytowanej ustawy wyliczenie ma charakter enumeratywny i niedopuszczalne jest stosowanie rozszerzającej wykładni. Wojewódzki sąd administracyjny i Naczelny Sąd Administracyjny oddaliły skargę.

Zdaniem strony skarżącej, kwestionowany przepis jest niezgodny z konstytucją, dlatego że wyklucza odpowiednie stosowanie przepisów rozdziału 6 działu III tej ustawy (tj. w zakresie, w jakim uniemożliwia byłym właścicielom i ich następcom prawnym żądania zwrotu ich nieruchomości przejętych lub nabytych przez Skarb Państwa) do nieruchomości przejętych lub nabytych na podstawie dekretu z 7 kwietnia 1948 r. Kwestionowany przepis wyróżnia i uprzywilejowuje właścicieli tych nieruchomości, które zostały przejęte lub nabyte w oparciu o enumeratywnie wymienione w tym przepisie akty prawne. Zdaniem strony skarżącej, stanowi to naruszenie konstytucyjnej zasady równości oraz gwarancji ochrony własności.

Rozprawa odroczona bezterminowo