Niekonstytucyjne przepisy przejściowe

Trybunał Konstytucyjny orzekł w wyroku z 8 grudnia br. o niezgodności z konstytucją przekształcenia praw użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy.

Odmowa pozytywnego rozpoznania wniosku o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność nieruchomości zabudowanej budynkiem biurowo-warsztatowym, złożone do końca grudnia 2002 r. jest niezgodna z konstytucją.

W wyroku z dnia 8 grudnia br., sygn. akt P 31/10 Trybunał Konstytucyjny orzekał w sprawie zgodności art. 8 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości z art. 2, art. 21 ust. 1 i z art. 64 ust. 2 konstytucji. Zgodnie z kwestionowanym art. 8 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości do spraw wszczętych na podstawie ustawy z 1997 r., ale niezakończonych decyzją ostateczną do 13 października 2005 r., stosuje się przepisy ustawy z 2005 r.

W sprawie, którą rozpoznawał Trybunał Konstytucyjny Danuta i Marek S. złożyli wniosek o przekształcenie prawa użytkowania w prawo własności nieruchomości gruntowej w oparciu o przepisy ustawy z 4 września 1997 r. – o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności. Prezydent m. st. Warszawy odmówił przekształcenia wskazując, że weszła w życie ustawa z 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości, która uchyliła poprzednią ustawę.

Zgodnie z kwestionowanym przepisem do spraw wszczętych na podstawie ustawy z 1997 r., ale niezakończonych decyzją ostateczną, stosuje się przepisy nowej ustawy z 2005 r. Jak stanowi art. 1 ust. 1 ustawy z 2005 r. osoby, które posiadały możliwość przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości innych niż mieszkaniowe, zabudowane garażami lub rolne utraciły uprawnienia. W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, przepis ten pogorszył sytuację prawną Danuty i Marek S. – co jest sprzeczne z konstytucją. Kwestionowany przepis jest niezgodny z konstytucyjną zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego prawa. Poza tym zmiany obowiązującego prawa, które pociągają za sobą niekorzystne skutki dla sytuacji prawnej adresatów przepisów, powinny być dokonane z zastosowaniem techniki przepisów przejściowych lub co najmniej odpowiedniej vacatio legis, czyli okresu przystosowawczego do wejścia w życie przepisów.

Po rozpoznaniu sprawy Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 8 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości jest sprzeczny z konstytucją. Ustawa z 2005 r. nie przewidywała możliwości przekształcenia nieruchomości biurowo-warsztatowych.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego kwestionowany przepis narusza zasadę ochrony praw nabytych (art. 2 konstytucji) oraz gwarancji ochrony praw majątkowych, w tym prawa własności (art. 21 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 konstytucji). Osoby, które spełniły warunki ustawy z 1997 r., mogły oczekiwać określonego działania w postaci przekształcenia dotychczasowych uprawnień do nieruchomości. Przyjęty przez ustawodawcę w art. 8 ustawy z 2005 r. przepis przejściowy, przewidujący bezpośrednie działanie nowego prawa, doprowadził do pogorszenia sytuacji prawnej osób, które w czasie obowiązywania poprzedniego prawa wystąpiły o realizację przysługujących im uprawnień i nabyły prawo własności nieruchomości.

Ustawa z 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw ma zastosowanie do wszelkich nieruchomości, jeżeli prawo żądania zostało zgłoszone po 8 października 2011 r. Zgodnie z art. 5 znowelizowanej ustawy, przepisy zmienione w 2011 r. mają zastosowanie także do spraw wszczętych wcześniej, w tym także do spraw rozpoczętych na podstawie ustawy z 1997 r., lecz niezakończonych wydaniem ostatecznej decyzji przed dniem 8 października 2011 r. Pytanie prawne WSA w Warszawie dotyczy sprawy zakończonej decyzją odmowną wydaną przed 8 października 2011 r. – podkreślił Trybunał Konstytucyjny (wyrok z dnia 8 grudnia 2011 r., sygn. akt P 31/10).